دموکراسی را به یک گلدان گل تشبیه می کنم!

گفت و گوی مادران پارک لاله با شیرین عبادی، حقوقدان، برنده جایزه نوبل و فعال حقوق بشر

مادران پارک لاله - خانم عبادی همان طور که مطلع هستید تا کنون تعداد بی شماری از مادرانی که به پارک لاله می آمدند تا تجمع آرامی را در حمایت از مادران عزادار، برگزار کنند بازداشت شده و پس از مدتی با وثیقه یا کفالت تا زمان تشکیل دادگاه آزاد شده اند . در بین این مادران حتی زنانی هم بود ه اند که هیچ اطلاعی از تجمع مادران نداشتند و برای قدم زدن به پارک لاله آمده بودند . آیا از نظر قانونی این زنان جرمی مرتکب شده اند؟

شیرین عبادی - بر طبق قانون، جرم، فعل و یا ترک فعلی است که قانون آن را مشخص و برای آن مجازات در نظر گرفته است. به عنوان مثال، سرقت، فعلی است که ارکان تشکیل دهنده  آن را قانون مشخص و مجازات آن را معین کرده است

.

گاهی اوقات ترک فعل موجب مجازات است. به عنوان مثال بیمار بد حالی را به بیمارستان می برند. پزشک مسئول اگر از درمان او خودداری کند مرتکب جرم شده است؛ یعنی در حالتی که کسی کاری نکرده، اما مجرم است. در کلیه شقوق گفته شده، شرط اصلی آن است که قانون در این زمینه وضعیت را مشخص کرده باشد.

حضور عده ای از بستگان یا هواداران افرادی که در زندان هستند یا در سال های گذشته اعدام شده اند و تجمع آنها در یک مکان عمومی، جرم نبوده زیرا قانون این کار را جرم نمی داند. خصوصا آنکه تجمع در پارک عمومی صورت گرفته که اخلالی هم در ترافیک ایجاد نکرده و راه بندان هم به وجود نیاورده، یعنی از مصادیق " بر هم زدن نظم عمومی" هم نیست.

بنابراین تجمع در پارک نه تنها جرم نیست، بنا به دلایل گفته شده، در حالتی که عده ای قصد تجمع داشته اند ولی موفق به انجام آن نشده اند هم به طریق اولا جرم نیست و هر نوع دستگیری و مجازات نه تنها غیرعادلانه بوده بلکه مغایر با قوانین رسمی و مملکتی است و افرادی که چنین بازداشت هایی را انجام داده اند، خود مرتکب جرمی تحت عنوان "بازداشت خودسرانه " شده اند و می بایستی به علت تعدی به حقوق مردم و سوء استفاده از قدرت مورد محاکمه قرار بگیرند .

م.پ- ولی فعلن که قانون در کشور حکم نمی کند و متاسفانه دو تن از حامیان مادران عزادار، خانم ها لیلا سیف الهی و ژیلا مکوندی به4 سال زندان محکوم شده اند و خانم منصوره بهکیش که از خانواده های دهه ی شصت است و 6 نفر از اعضای خانواده اش اعدام شده اند بدون دلیل در خیابان بازداشت می شود و 27 روز در زندان می ماند و با کفالت آزاد می شود .

ش.ع -من به شدت متاثر شدم از بازداشت خانم منصوره بهکیش و خوشحالم که الان آزاد هستند. بهر حال این طور نمی ماند، امیدوارم هر چه زودتر مسولان قضایی، قوانین را رعایت کنند و همه ی زندانیان عقیدتی سیاسی را آزاد کنند و این دو عزیزخانم سیف الهی و مکوندی هم در دادگاه تجدید نظر تبرئه بشوند.

م.پ - می دانید که خواسته های مادران پارک لاله و حامیان آنان در بسیاری از شهرهای اروپا و آمریکا، توقف اعدام، آزادی زندانیان سیاسی -عقیدتی و محاکمه ی آمران و عاملان کشتارهای بعد از انقلاب است. نظر شما در مورد این حرکت و خواسته ها چیست ؟

ش.ع - به نظر من حرکت بسیار زیبایی را مادران شروع کرده اند. حرکتی مدنی و مسالمت آمیز بدون انتقام جویی و برای دادخواهی. جای چنین حرکتی در فعالیت های مدنی زنان در ایران خالی بود. ببینید مادران میدان مایو در آرژانتین بیش از سی سال است که دارند تلاش می کنند تا حقیقت روشن شود و یا مادران سیاهپوش ایتالیا، البته مادران خاوران همیشه، با برپایی مراسم سالگرد در منازل و در خاوران نگذاشته اند که کشتارهای دهه ی شصت فراموش شود ولی بسیاری از مادران هم هستند که بعد از دهه شصت داغدار شده اند وبه خصوص در دوسال اخیر و این حرکت مادران ، امیدی است برای جلوگیری از تکرار فاجعه و امیدی است برای مادران عزادار که تنها نیستند .

م.پ- خانم عبادی شما کمتر از کشتار دهه  شصت صحبت کرده اید چرا ؟

ش.ع - نظر من مشخص است و بارها این را اعلام کرده ام که باید کمیته های حقیقت یاب تشکیل شود تا حقیقت روشن شود و کسانی که دست به این جنایت ها زده اند باید طبق قانون محاکمه شوند. من در کتاب خاطرات ام که به 27 زبان ترجمه شده درباره  سال 67 گفته ام و اینکه چگونه بردار همسرم اعدام شد و کتاب قفس طلایی که به تازگی منتشر شده تماماً مربوط به اعدام های سال 67 است. به این ترتیب وقتی مردم دنیا به 27 زبان می توانند کتاب مرا بخوانند از فجایعی که در ایران اتفاق افتاده هم مطلع می شوند.  من روی این موضوع خیلی کار کرده ام ولی فقط یک چیز را می خواهم بگویم وقتی در مورد موضوعی نظر من مشخص و روشن است و تعداد زیادی همین الان بی گناه در زندان هستند بیشتر باید تلاش کنیم تا زندانیان در بند را نجات بدهیم. همین کاری که شما هم به درستی آن را انجام می دهید.

م.پ - شما فکر می کنید با این همه هزینه آیا به دموکراسی دست پیدا خواهیم کرد ؟

ش.ع - دموکراسی را من به یک گلدان گل تشبیه می کنم که رسیدن به آن خیلی سخت نیست. حفظ و مراقبت از آن مشکل است. ما چندین بار به آزادی دست پیدا کردیم ولی نتوانستیم حفظ اش کنیم. گلدان گل را باید هر روز با دقت آب داد، اگر لازم بود خاک اش را عوض کرد، برگ های زرد گلدان را چید، در مقابل نور مناسب قرار دادش تا همیشه سالم بماند. الان در غرب هم مردم از این گلدان با ارزششان خوب مراقبت نکرده اند در نتیجه دموکراسی مثل گذشته نیست .

م.پ - ما خیلی ممنونیم از شما که یکی از جوایزتان را به کمیته ی مادران عزادار که حالا تبدیل شده به مادران پارک لاله تقدیم کرده اید. این توجه و لطف شما ما را خیلی دلگرم و امیدوار به حرکت مان کرد ولی خواستم ضمن تشکر خدمتتان عرض کنم که مادران پارک لاله خوشبختانه هیچ کمیته ای ندارد و یک حرکت شبکه ای است و هر مادری هر جا که باشد حول همین سه خواسته  مشخص ، خود می تواند رهبر باشد، کمیته باشد، رسانه باشد و یک شبکه ایجاد کند.

ش.ع - خواهش می کنم . بله من در اوایل حرکت مادران بود که جایزه ای از مجلس انگلیس گرفتم برای فعالیت هایم در زمینه حقوق زنان و فکر کردم این جایزه را باید تقدیم کنم به زنان شجاعی چون مادران عزادار که این لحظه تاریخی را دریافتند و هنوز هم می خوانم که همه جا هستند و این مجسمه زیبا هنوز نزد من است که امیدوارم در فرصت مناسبی آن را به ایران بفرستم و شما در آن روز دفتری داشته باشید و آن را در دفتر مادران پارک لاله به یادگار نگهدارید.